Handheld radio's aan boord - communicatie en veiligheid aan boord
Op volle zee of in de haven – je merkt het pas als het écht nodig is: een handmarifoon aan boord is geen overbodige luxe, maar een cruciaal instrument voor veiligheid en teamwerk. Hoe snel kun jij schakelen als een bemanningslid aan land staat, jij op het voordek bezig bent en het vaste radiosysteem buiten bereik valt? Handmarifoons – draagbare marifoons – zijn dan je directe lijn naar de crew én naar hulp van buitenaf. In deze gids lees je waarom een handmarifoon tot de basisuitrusting van iedere zeiler moet behoren, welke technische eigenschappen het verschil maken en hoe moderne functies als DSC en GPS je vaart veiliger én flexibeler maken. Ben jij klaar om in elke situatie aan boord direct te kunnen communiceren?
1. Waarom een portofoon onmisbaar is aan boord
Zowel als aanvulling op het vaste radiosysteem of als stand-alone communicatieoplossing: handheld radio's horen thuis op elke zeegaande boot. Ze bieden niet alleen extra veiligheid in noodsituaties, maar ook maximale flexibiliteit in het dagelijks leven aan boord.
Wanneer je manoeuvreert, landt met de bijboot, buiten op de boeg werkt of communiceert tussen bemanningsleden aan land en aan boord - een draagbare marifoon zorgt ervoor dat belangrijke informatie snel en direct kan worden doorgegeven. Vooral in kritieke situaties zoals man overboord situaties of motorstoring, zijn draagbare radio's een directe levensverzekering.
Doordat veel modellen tegenwoordig ook waterdicht en drijfbaar zijn en uitgerust met GPS of DSC, worden het steeds meer volwaardige noodradio-oplossingen - vooral als de elektronica aan boord uitvalt of als het schip moet worden verlaten.
Handportofoon
2. Verschillen met stationaire FM-radiosystemen
Stationaire VHF-radiosystemen zijn superieur aan klassieke portofoons op het gebied van bereik, apparatuur en zendvermogen. Niettemin hebben draagbare apparaten duidelijke voordelen waardoor ze een nuttige aanvulling of back-upoplossing zijn aan boord.
Belangrijke verschillen in één oogopslag:
- Bereik: Stationaire systemen werken met maximaal 25 watt zendvermogen, portofoons meestal met 5-6 watt. Het effectieve bereik is daarom kleiner - gemiddeld 3 tot 6 zeemijlen.
- Voeding: Stationaire apparaten hebben stroom aan boord nodig, portofoons werken op batterijen - ideaal bij stroomuitval of in de rubberboot.
- Installatie: Stationaire radio's worden permanent bedraad, portofoons zijn direct klaar voor gebruik en mobiel.
- Antenne: Stationaire systemen hebben meestal hoog gemonteerde antennes, waardoor het bereik enorm toeneemt. Handheld apparaten gebruiken geïntegreerde antennes, wat het bereik beperkt maar ze flexibel in gebruik maakt.
In de praktijk heeft het gebruik van beide systemen zijn waarde bewezen: Het vaste systeem blijft het primaire communicatiemiddel voor marifoon, terwijl het handapparaat onmisbaar is als back-up en voor mobiele werkgebieden.
3. Radiostandaarden en frequenties - wat kunnen draagbare apparaten doen?
Draagbare marifoonradio's voldoen ook aan de eisen van internationale en nationale maritieme radioreglementen. De meeste modellen zijn afgestemd op het internationale marifoonbereik tussen 156 en 162 MHz (VHF) en ondersteunen de belangrijkste kanalen - in het bijzonder kanaal 16 (nood- en oproepkanaal) en kanaal 70 (DSC).
Handheld radio's kunnen verschillende functies bieden, afhankelijk van de apparatuur:
- Zender met 1/5 of 6 watt: Omschakelbaar zendvermogen voor korte of middellange afstanden
- ATIS-functie: verplicht in binnenvaartradio - na elke transmissie wordt een identificatiecode verzonden
- DSC-functie: Digitale noodoproepfunctie met MMSI-toewijzing - voor gecertificeerde DSC-handheld radio's
- Kanalen: Ondersteuning van internationale kanalen, deels ook nationale binnenlandse radiogebieden
Belangrijk: Handheld radio's met DSC-functie moeten geregistreerd en geprogrammeerd zijn, inclusief MMSI-nummer. Een bijbehorende radiovergunning (SRC of UBI) is vereist voor gebruik.
In de EU moeten portofoons CE-gecertificeerd zijn en voldoen aan de relevante goedkeuringen (bijv. in overeenstemming met EN 301 178) om legaal te mogen worden gebruikt - zowel op zee als op binnenwateren.
4. Belangrijke functies van moderne portofoons in één oogopslag
Moderne portofoons zijn meer dan alleen draagbare VHF-zenders - ze bieden talloze extra functies die de veiligheid, het gebruiksgemak en de toepassingsmogelijkheden aanzienlijk vergroten. Afhankelijk van de vereisten en het werkgebied, is het de moeite waard om specifieke aandacht te besteden aan bepaalde functies.
Moderne portofoons zijn meer dan draagbare VHF-zenders.
De belangrijkste functies in één oogopslag:
- Waterdicht & drijfbaar: Apparaten met IPX7- of IPX8-bescherming zijn bestand tegen regen, golven en vallen in het water. Veel modellen blijven drijven op het oppervlak en geven een knipperend licht om hun positie aan te geven.
- DSC-functie (Digital Selective Calling): Maakt noodoproepen mogelijk op kanaal 70 met positiegegevens en MMSI - vergelijkbaar met vast geïnstalleerde apparaten. Vereiste: geregistreerd MMSI-nummer en radiolicentie.
- GPS-module: Toont de huidige positie op het display en maakt het mogelijk om in noodgevallen precieze coördinaten te verzenden.
- ATIS-ondersteuning: Vereist voor gebruik op binnenwateren. ATIS verzendt automatisch een identificatie na elk radiobericht
- Dubbele en tri-watch functie: Bewaking van meerdere kanalen tegelijkertijd - bijv. kanaal 16 + werkkanaal of extra DSC.
- Noodoproep/SOS-knop: Gedeeltelijk ontworpen als fysieke knop om snel alarm te slaan in geval van nood
- Scanfunctie: Automatisch scannen van de geprogrammeerde kanalen op activiteiten - praktisch in havengebieden of tijdens regatta's.
- Display met achtergrondverlichting: Een groot gemak voor gebruik 's nachts of bij slecht zicht.
Conclusie: De keuze van functies moet worden gebaseerd op het gebruiksprofiel. DSC, GPS en waterdichtheid zijn vooral relevant voor cruisende zeilers en veiligheidsbewuste schippers.
5. Waar moet je op letten bij het kopen - actieradius, batterijen, goedkeuringen
Wie een portofoon koopt voor maritiem gebruik, moet niet alleen letten op prijs en grootte. Veel belangrijker zijn factoren als bereik, stroomvoorziening, bruikbaarheid en, bovenal, autorisatie en radiowetgeving. Immers, alleen een getest en correct geregistreerd apparaat kan zijn volledige prestaties leveren in een noodsituatie.
Range & antenne
Het bereik van draagbare radio's ligt tussen 3 en 6 zeemijlen, afhankelijk van het zendvermogen, het ontwerp van de antenne en de omgevingsomstandigheden. Open zee, staande radiogolven en geen obstakels verbeteren het bereik aanzienlijk.
Het is belangrijk dat het apparaat een flexibele antenne van hoge kwaliteit heeft - bij voorkeur met een verwisselbare optie. Een schakelbaar zendvermogen (1 W / 5 W) is ook handig om de batterij te sparen als slechts een kort bereik nodig is.
Batterij & oplaadopties
- Lithium-ion-batterijen:duurzaam, licht en met hoge capaciteit - nu standaard in de meeste apparaten.
- USB of 12V opladen: Maakt flexibel opladen aan boord mogelijk - ook via zonnepaneel of powerbank.
- Verwisselbare batterijen: Vooral handig voor lange reizen als opladen niet mogelijk is.
Autorisatie & registratie
- Devices moeten CE labelling and an EN standard (e.g. EN 301 178) hebben in de EU.
- Voor DSC-bediening is een MMSI-nummer vereist, dat wordt aangevraagd bij het BNetzA of, in andere landen, bij de verantwoordelijke autoriteit.
- Een ATIS-nummer is ook vereist voor radiocommunicatie over de binnenwateren.
- Een bijbehorend radio operationeel certificaat is vereist voor gebruik: UBI (binnenradio) of SRC (Short Range Certificate voor marifoon).
Aanbeveling: Zorg er bij aankoop altijd voor dat het apparaat voldoet aan je eigen rijgebieden en vereisten - ook met betrekking tot wettelijke vereisten en internationale bruikbaarheid.
6. DSC, ATIS & Co - wettelijke basiskennis voor binnenvaart- en marifoonradio
Bindende wettelijke voorschriften zijn ook van toepassing op draagbare VHF-handheld radio's - zowel nationaal als internationaal. Iedereen die een dergelijk apparaat aan boord gebruikt, moet ervoor zorgen dat het technisch goedgekeurd is, op de juiste manier geregistreerd is en gekoppeld is aan de juiste radiolicentie.
DSC - Digitaal selectief bellen
Veel hoogwaardige portofoons hebben een DSC-functie. Hiermee kunnen noodoproepen worden gedaan met één druk op de knop op kanaal 70 - inclusief positie, MMSI en urgentieniveau. Een MMSI-nummer, dat wordt aangevraagd bij het Federaal Agentschap voor het Netwerk, is verplicht voor gebruik. Daarnaast is het SRC-radiocertificaat (Short Range Certificate) vereist.
ATIS - verplicht voor binnenradio
De ATIS-identificatie is verplicht op de Europese binnenwateren. Het wordt automatisch verzonden na elk radiobericht en maakt een duidelijke identificatie van de zender mogelijk. Het ATIS-nummer moet ook worden aangevraagd bij het Federaal Agentschap voor het Netwerk - in combinatie met de UBI-radiovergunning (VHF-radiotelefonielicentie voor de binnenvaart).
Belangrijk: De meeste moderne portofoons ondersteunen zowel ATIS als DSC. Voordat je tot aanschaf overgaat, moet je controleren of het apparaat dienovereenkomstig kan worden geprogrammeerd en ingesteld op het gewenste werkgebied.
7. Conclusie: mobiel, robuust, vitaal
Een portofoon is veel meer dan een klein tweede apparaat - het is een flexibel, mobiel en levensreddend communicatiemiddel in geval van nood. Als je waarde hecht aan veiligheid aan boord, kun je niet om een waterdicht en goedgekeurd model van hoge kwaliteit heen.
Als aanvulling op het vaste systeem, als back-up bij stroomuitval of als mobiele telefoon voor de bemanning aan boord - moderne portofoons bieden overtuigende argumenten. En met functies als DSC, GPS, ATIS en noodknoppen groeien ze uit tot volwaardige noodzenders.
Voor Compass24-klanten: Iedereen die regelmatig op binnenwateren of op zee reist, zou een geschikte portofoon als onderdeel van zijn basisuitrusting moeten hebben. Het verhoogt niet alleen de communicatie, maar ook de veiligheid van iedereen aan boord.